AST/ALT-Ratio Calculator

De AST/ALT-ratio is een klinische marker die wordt gebruikt om de leverfunctie te beoordelen door twee belangrijke leverenzymen te vergelijken: aspartaataminotransferase (AST) en alanineaminotransferase (ALT). Beide enzymen worden vrijgegeven in de bloedbaan wanneer levercellen beschadigd zijn, maar ze komen in verschillende concentraties voor in verschillende organen. Door hun niveaus te vergelijken, kunnen zorgverleners inzicht krijgen in het type en de ernst van leverziekte.

AST (aspartaataminotransferase) komt voor in de lever, het hart, spieren, nieren en hersenen. Wanneer deze weefsels beschadigd zijn, wordt AST vrijgegeven in het bloed. ALT (alanineaminotransferase) komt voornamelijk voor in de lever, waardoor het een meer specifieke marker is voor leverbeschadiging. Normale waarden voor beide enzymen liggen doorgaans tussen 10-40 U/L, hoewel dit enigszins kan variëren tussen laboratoria. Verhoogde niveaus van beide enzymen duiden op cellulaire schade, maar de ratio tussen hen biedt aanvullende diagnostische informatie.

Verschillende ratio-waarden suggereren verschillende aandoeningen: • Ratio < 1 (Normaal): Bij gezonde personen is ALT doorgaans hoger dan AST, wat resulteert in een ratio lager dan 1. Dit is het normale patroon en suggereert geen significante leverziekte. • Ratio 1-2: Dit tussenbereik kan wijzen op niet-alcoholische leverziekte zoals niet-alcoholische vette leverziekte (NAFLD), virale hepatitis (hepatitis B of C), of vroege stadia van leverbeschadiging. Verdere tests zijn nodig om de specifieke oorzaak te bepalen. • Ratio ≥ 2: Een ratio van 2 of hoger is sterk suggestief voor alcoholische leverziekte. Bij chronisch alcoholmisbruik stijgen AST-niveaus onevenredig ten opzichte van ALT, wat deze verhoogde ratio creëert. • Ratio ≥ 2 met hoge absolute waarden (>300 U/L): Wanneer de ratio 2 of hoger is EN zowel AST- als ALT-niveaus significant verhoogd zijn (boven 300 U/L), kan dit wijzen op gevorderde leverziekte zoals cirrose. Deze bevinding vereist onmiddellijke medische aandacht.

Verschillende factoren kunnen ervoor zorgen dat AST- en ALT-niveaus stijgen: • Alcoholconsumptie: Chronisch of zwaar drinken is een belangrijke oorzaak van verhoogde leverenzymen, met name AST. • Niet-alcoholische vette leverziekte (NAFLD): Geassocieerd met obesitas, diabetes en metabool syndroom, NAFLD toont doorgaans een grotere ALT-verhoging dan AST. • Virale hepatitis: Infecties met hepatitis A, B of C virussen kunnen beide enzymen aanzienlijk verhogen. • Medicijnen: Bepaalde medicijnen, waaronder paracetamol, statines en sommige antibiotica, kunnen levercellen beschadigen. • Auto-immuun hepatitis: Het immuunsysteem valt levercellen aan, wat leidt tot ontsteking en enzymafgifte. • Hemochromatose: Overmatige ijzeropslag in de lever kan in de loop van de tijd schade veroorzaken. • Ziekte van Wilson: Koperophoping in de lever leidt tot cellulaire schade. • Cirrose: Gevorderde littekenvorming van de lever door welke oorzaak dan ook kan enzymratio's veranderen.

De AST/ALT-ratio staat ook bekend als de De Ritis-ratio, genoemd naar de Italiaanse arts Fernando De Ritis die voor het eerst de klinische betekenis ervan beschreef in de jaren 1950. Dr. De Ritis observeerde dat de ratio voorspelbaar verandert bij verschillende leverziekten, waardoor het een waardevol diagnostisch instrument is. Hoewel de moderne geneeskunde veel geavanceerde tests beschikbaar heeft, blijft de De Ritis-ratio een eenvoudige, kosteneffectieve marker die onmiddellijke klinische inzichten biedt in de levergezondheid.

Een van de meest waardevolle toepassingen van de AST/ALT-ratio is het onderscheid tussen alcoholische en niet-alcoholische leverziekte: • Alcoholische leverziekte produceert doorgaans een AST/ALT-ratio groter dan 2. Dit treedt op omdat chronisch alcoholgebruik bij voorkeur AST-niveaus verhoogt, deels vanwege uitputting van vitamine B6, een cofactor die nodig is voor ALT-productie. • Niet-alcoholische vette leverziekte (NAFLD) en virale hepatitis tonen gewoonlijk een AST/ALT-ratio lager dan 1, waarbij ALT het meer verhoogde enzym is. Dit patroon weerspiegelt het type leverbeschadiging dat optreedt bij deze aandoeningen. • Naarmate alcoholische leverziekte echter vordert naar cirrose, kunnen paradoxaal genoeg zowel AST- als ALT-niveaus dalen (omdat er minder functionele levercellen overblijven), maar de ratio blijft doorgaans verhoogd boven 1.

Hoewel nuttig, heeft de AST/ALT-ratio belangrijke beperkingen: • Het is niet definitief: De ratio suggereert mogelijkheden maar kan geen enkele aandoening definitief diagnosticeren. Andere tests, beeldvorming en klinische geschiedenis zijn essentieel voor een nauwkeurige diagnose. • Overlapping tussen aandoeningen: Sommige aandoeningen kunnen ratio's produceren die buiten typische bereiken vallen, en er is overlapping tussen verschillende ziekten. • Andere AST-bronnen: Omdat AST voorkomt in hart- en spierweefsel, kunnen aandoeningen zoals hartaanval of spierbeschadiging AST verhogen zonder leverbetrokkenheid, wat de ratio mogelijk verstoort. • Gevorderde ziekte verandert patronen: Bij cirrose kunnen beide enzymen slechts licht verhoogd of zelfs normaal zijn, ondanks ernstige leverbeschadiging. • Individuele variatie: Normale bereiken kunnen variëren tussen individuen en laboratoria. De ratio moet altijd worden geïnterpreteerd samen met volledige leverfunctietests, beeldvormende onderzoeken, patiëntgeschiedenis en lichamelijk onderzoek.

U moet een zorgverlener raadplegen als: • Uw AST/ALT-ratio 2 of hoger is, vooral als u regelmatig alcohol consumeert • AST- of ALT-niveaus significant verhoogd zijn (meer dan twee keer de bovenste normale limiet) • U symptomen van leverziekte heeft zoals geelzucht (vergeling van huid of ogen), donkere urine, licht gekleurde ontlasting, buikpijn of zwelling, onverklaarbare vermoeidheid of gemakkelijke bloeduitstorting • U risicofactoren heeft voor leverziekte, waaronder obesitas, diabetes, hoog cholesterol, blootstelling aan virale hepatitis of een familiegeschiedenis van leverziekte • U medicijnen neemt die de lever kunnen beïnvloeden • U bent gediagnosticeerd met leverziekte en monitoring nodig heeft Vroege detectie en interventie kunnen de progressie van leverziekte voorkomen of vertragen. Veel leveraandoeningen zijn beheersbaar of reversibel met passende behandeling, levensstijlveranderingen en medisch toezicht.

Het beschermen van uw lever omvat verschillende belangrijke strategieën: • Beperk alcoholconsumptie: Volg de aanbevolen richtlijnen (niet meer dan 1 drankje per dag voor vrouwen, 2 voor mannen), of onthoudt u volledig als u leverziekte heeft. • Handhaaf een gezond gewicht: Obesitas is een belangrijke risicofactor voor NAFLD. Een uitgebalanceerd dieet en regelmatige beweging helpen vette leverziekte te voorkomen. • Beheer chronische aandoeningen: Beheers diabetes, hoog cholesterol en hoge bloeddruk, die bijdragen aan leverziekte. • Laat u vaccineren: Vaccins zijn beschikbaar voor hepatitis A en B. Bespreek vaccinatie met uw zorgverlener. • Gebruik medicijnen voorzichtig: Neem alle medicijnen zoals voorgeschreven, vermijd het overschrijden van aanbevolen doses van vrij verkrijgbare medicijnen zoals paracetamol en bespreek potentiële levereffecten met uw arts. • Vermijd toxines: Beperk blootstelling aan milieutoxines en chemicaliën die de lever kunnen beschadigen. • Oefen veilig gedrag: Vermijd het delen van naalden, beoefen veilige seks en neem voorzorgsmaatregelen om hepatitisoverdracht te voorkomen. • Regelmatige screenings: Als u risicofactoren heeft, kunnen regelmatige leverfunctietests problemen vroeg detecteren wanneer ze het meest behandelbaar zijn.